Sayın Editör,

Presbiyopinin farmakolojik tedavisi, gözlük ve cerrahiye kıyasla güvenli, geri dönüşümlü ve non-invaziv bir alternatif olarak son yıllarda giderek daha fazla ilgi görmektedir. ABD Gıda ve İlaç Dairesi’nin (FDA) yakın zamanda VIZZ^TM isimli, aseklidin temelli ilk göz damlasını onaylaması bu alandaki önemli bir dönüm noktasıdır ve günlük pratiği etkilemesi beklenmektedir.¹

Presbiyopi tedavisinde göz damlası kullanımının tarihi, temel olarak pupiller fizyolojiyi manipüle etme çabalarına dayanır ve bu yaklaşım, yakın görme keskinliğini artırmak için odak derinliğini artırmaya odaklanmaktadır. Çünkü presbiyopinin patofizyolojisine yönelik kristalin lens elastikiyetini arttırmaya yönelik çalışmalarda hedeflenen etkiye henüz ulaşılamamıştır.²

Tarihsel açıdan değerlendirildiğinde presbiyopi tedavisinde kullanılan ilk göz damlaları, miyozis ve dolayısıyla pinhole etkisi yaratarak odak derinliğini artıran miyotik ajanlardır. Pilokarpin, siliyer kası ve iris sfinkterini uyararak hem akomodatif spazm hem de miyozis oluşturur. Başlangıçta glokom tedavisi için kullanılan pilokarpinin aynı zamanda yakın görüşü geçici olarak iyileştirebileceği gözlemlenmiştir.³ Ancak, pilokarpin genellikle baş ağrısı, loş ışıkta görme zorluğu ve miyopik kayma gibi yan etkilerle ilişkilendirilmiştir. Bu yan etkiler, pilokarpinin sadece iris sfinkterini değil, siliyer kası da uyarmasından kaynaklanmaktadır. Bu nedenle presbiyopi tedavisinde günlük kullanım için kabul edilebilir bir çözüm sunamamıştır.

Yirminci yüzyılın ortalarından itibaren, pilokarpinin yan etkilerini azaltmak için daha düşük konsantrasyonlu formülleri veya miyotik etkiyi destekleyen diğer ajanlarla kombinasyonları araştırılmıştır. Bu yaklaşımlar, yan etki profilini bir miktar iyileştirmeyi başarsa da, tam anlamıyla “pupil-seçici” bir etki oluşturamamıştır. Literatürde, siliyer kas üzerindeki etkiyi minimuma indirirken, sadece pupiller miyozisi hedefleyen ideal bir molekül arayışına sıklıkla vurgu yapılmıştır.⁴

Yirmi birinci yüzyılın başlarında ise farmasötik teknolojideki ilerlemeler, yeni nesil göz damlalarının geliştirilmesine olanak tanımıştır. Özellikle yeni formülasyonlar daha uzun süreli etki sağlamayı ve yan etkileri azaltmayı hedeflemiştir. Presbiyopinin farmakolojik tedavisi açısından bu canlanma döneminin en önemli gelişmesi, 2021’de pilokarpin HCl %1,25 içeren (Vuity^TM, Allergan) ilk presbiyopi göz damlasının FDA tarafından onaylanması olmuştur.⁵ Vuity^TM, optimize edilmiş bir pH ve formülasyon kullanarak daha düşük konsantrasyonda pilokarpin ile istenilen etkiyi elde etmeyi başarmış, böylece yan etkileri minimuma indirmiştir. Daha düşük doz ile etkinlik çalışmaları sonucunda pilokarpin %0,4 içeren prezervansız göz damlası Qlosi^TM (Orasis) FDA tarafından 2023’te onay alan diğer bir formülasyondur. Literatürde pilokarpinin farklı dozlarda ya da kombinasyon halinde kullanımını içeren çalışmalar bulunmakla birlikte bu formülasyonların henüz FDA onayı bulunmamaktadır.

Son olarak FDA %1,44 aseklidin (VIZZ^TM, LENZ) içeren göz damlasını presbiyopi tedavisi için onaylamıştır.⁵ Aseklidin (VIZZ^TM formülasyonu içinde) pilokarpinden mekanizma olarak ayrılmaktadır. Daha çok pupile selektif etki göstererek 2 mm’nin altına inen stabil bir pupil sağlamış, bu sayede miyopik kaymaya neden olmadan derinlik alanını artırmıştır. Faz 3 çalışmalarında 10 saate kadar süren etkinlik ve iyi bir güvenlilik profili rapor edilmiştir.⁵

Presbiyopinin farmakolojik tedavisi hem presbiyop bireyler hem de ilaç endüstrisi açısından oldukça ilgi çekmektedir. Sonuç olarak, presbiyopi için farmakolojik tedaviler deneysel yaklaşımlardan klinik olarak doğrulanmış seçeneklere dönüşmektedir. Aseklidinin onayı ve pilokarpinle ilgili biriken kanıtlar, bu tedavilerin presbiyopi yönetiminde önemli bir yer edineceğini göstermektedir. Ancak uygulanan farmakolojik tedavinin etkili, güvenilir ve geri dönüşümlü olabilmesi ve uzun süreli yan etki profilinin bilinmesi önemlidir.